Aşağıdaki bağlantı üzerinden makaleye ulaşabilirsiniz.
Adem-i Merkeziyet Prens Sabahaddin ne dedi, muhâlifleri ne anladı ve Said Nursî’nin tavrı ne oldu? – Orhan Dindar
Özet
20. asrın başında Osmanlı Devleti giderek süratlenen bir dağılma sürecinin
içine girmişti. Osmanlı devlet adamları ve münevverleri, devletin
bekasını temin etme ve Batılı büyük güçlerin baskılarına mukavemet
etmenin canhıraş bir gayreti içerisindeydiler. Farklı yollar tâkip etseler
de, vatanperver olanların hepsinin de tek bir hedefi vardı: Devleti dağılmaktan
kurtarmak. Bu makalede, böyle bir gayretin içinde bulunan Sultan
Abdülmecid’in torunu ve Sultan II. Abdülhamid’in yeğeni olan Prens
Sabahaddin’in adem-i merkeziyet fikri ile Said Nursî’nin bu fikir karşısındaki
tavrı tahlil edilecektir. Aslında konu, bir asrı aşan bir müddettir
müzâkere edilen ve günümüzde dahi hâlâ önemini koruyan bir münakaşa
mevzûudur. Tartışmanın sağlıklı bir zeminde yürütülebilmesi öncelikle,
Sabahaddin Bey’in ne kasdettiğinin, tâbir ve kavramlar doğru ve yerinde
kullanılarak vuzuha kavuşturulmasına bağlıdır. Bu sûretle Said Nursî’nin
aynı mesele üzerindeki telakki ve fikirleri de doğru anlaşılabilecektir.
Anahtar Kelimeler
Üniter devlet, federasyon, merkeziyet, adem-i merkeziyet, tevsi-i
mezûniyet, tefrik-i vezâif, muhtâriyet, tavâif-i mülûk
Abstract
The Ottoman state entered into a state of increasing disintegration at
the beginning of the twentieth century. The Ottoman statesmen and intellectuals
were in a bitter search of prolonging the state and resisting the
oppressions of the great powers of the West. Though following different
ways, the only purpose of the patriotic ones was saving the state from disintegration.
In this article we will analyze the idea of decentralization by
Prince Sabahaddin, the grandson of Sultan Abdülmecid and the nephew
of Sultan Abdülhamid II, who was striving greatly for that purpose and
the approach of Said Nursi to that idea. In fact that idea has maintained its
importance so far and been discussed for a century. The proceeding of discussions
on a sound basis depends largely on understanding what Prince
Sabahaddin Bey meant and explaining appropriately the terminology he
used. Thus the considerations and ideas of Said Nursi concerning the same
question can be understood properly.
Key Words
Unitary state, federation, centralization, decentralization, distribution
of authority, discrimination of duties, autonomy, Tawaif Al-Muluk (the separate
states under petty rulers of Andulus)